Βίλα Καπαντζή – Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων

Επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας στον αριθμό 108 δεσπόζει η βίλα Καπαντζή για πολλούς είναι μία ακόμη έπαυλη στον δρόμο των εξοχικών κατοικιών μιας αλλοτινής εποχής. Παραταύτα η εν λόγω βίλα έχει μεγάλη σημασία γιατί στο πέρασμα του χρόνου άφησε το όνομα της σε πολλές σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας.

Η ολοκλήρωση της κατασκευής έγινε το 1895 υπό την επίβλεψη του Ιταλού αρχιτέκτονα P. Arrigoni, αξιοσημείωτο είναι ότι ως προς τον αρχιτεκτονικό του ρυθμό το κτίριο έχει επηρεαστεί από το κυρίαρχο ρεύμα της εποχής τον εκλεκτικισμό, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σε ίδιο αρχιτεκτονικό ρυθμό χτίζονται τα έτη εκείνα το Διοικητήριο και άλλα κτίρια. Η βίλα βρίσκεται σε παραθαλάσσιο οικόπεδο και αποτελείται από δύο κτίσματα. Το κυρίως είναι η έπαυλη που αποτελείται από το ισόγειο, δύο ορόφους και την σοφίτα. Ενώ δευτερεύον κτίσμα είναι ο πύργος δίπλα από την κατοικία που σήμερα δεν είναι ευδιάκριτος λόγω της κάλυψης του από Κισσό. Τέλος, η βίλα έχει δύο εισόδους μία επί της λεωφόρου Β.Όλγας που αποτελούσε την κύρια και μία επί της λεωφόρου Μ.Αλεξάνδρου.(παραλιακής οδού. Η έπαυλη ανήκε στον Μεχμέτ Καπαντζή ο οποίος ήταν έμπορος, βιομήχανος και τραπεζίτης, λέγεται ότι η κατασκευή του κόστισε πάνω από 40.000 χρυσές λίρες.

Σχετικά με την ιστορικότητα του κτιρίου ξεκινώντας από το παρελθόν προς το σήμερα στην βίλα Καπαντζή έλαβαν χώρα τα εξής σημαίνονται γεγονότα:

Το έτος 1912 με την απελευθέρωση της πόλης το κτίριο χρησιμοποιείται ως κατοικία του πρίγκιπα Νικόλαου πρώτου στρατιωτικού διοικητή της πόλης.

1fad1-vila-kapantzi-thessaloniki-23 — Καρτ Ποσταλ από την πριγκιπική κατοικία το 1912

Το 1917 είναι το έτος σταθμός για την ιστορία του κτιρίου γιατί τότε εν μέσω εθνικού διχασμού μεταξύ διλήμματος “Βενιζέλος ή Βασιλιάς” η βίλα Καπαντζή θα γίνει η έδρα της Κυβέρνησης Εθνικής Αμύνης και κατοικία του Βενιζέλου. Στα σκαλιά αυτής θα τραβηχτεί η φωτογραφία της Εθνικής Αμύνης.

5d796-4a58a6f3e5ef1e7f2e3aebfc22672cf0 — Το κίνημα της Εθνικής Αμύνης. Στην πρώτη σειρά από αριστερά η “Τριανδρία” Ναύαρχος Κουντουριώτης- Βενιζέλος- Στρατηγός Δαγκλής

Τα έτη 1918-1922 χρησιμοποιείται ως κατοικία των οικογενειών Καπαντζή και της οικογένειας Κοεν, η οικογένεια του βουλευτή Τρικάλων Κοεν νοίκιαζε τον δεύτερο όροφο του κτιρίου.

07ebd-vila-kapantzi-thessaloniki-28 — Πλακέτα που σήμερα υπάρχει στην αυλή της κεντρικής εισόδου

Με την Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών η οικογένεια Καπαντζή εγκατέλειψε την Θεσσαλονίκη και μετεγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Κατά αυτόν τον τρόπο το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως στέγη προσφύγων έως το 1928. Έπειτα το κτίριο περιήλθε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας ως ανταλλάξιμη περιουσία ενώ τον ίδιο καιρό εγκαταστάθηκε στους χώρους του η αμερικανική εταιρεία Foundation, που πραγματοποίησε σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα στην κεντρική Μακεδονία.

vila-kapantzi-thessaloniki-14

Από το 1938-1972 η βίλα χρησιμοποιήθηκε ως γυμνάσιο τότε απέκτησε την “δεύτερη” ονομασία της μέσω της μακρόχρονης ιδιότητας της. Ήταν το Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης.

Η Εθνική Τράπεζα το 1982 ξεκινά εργασίες αποκατάστασης του κτιρίου με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για πολιτιστικούς σκοπούς. Οι εργασίες κρατούν ως το 1989 και γίνονται με γνώμονα τον περιορισμό στο ελάχιστο των επεμβάσεων που θα αλλοίωναν την αρχική μορφή του κτίσματος ώστε να διατηρηθεί η αυθεντικότητα της όψης του.

Από το 1997 μέχρι και σήμερα η βίλα Καπαντζή στεγάζει το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και φιλοξενεί εικαστικές εκθέσεις.

Επιμέλεια: Δημήτρης Χάϊδας

Πηγή: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης